Pakistan, terörle mücadele konusunda zorlu bir süreçten geçmektedir. Bölgedeki yerel radikal grupların yanı sıra küresel hedefler doğrultusunda hareket eden Devlet’ül Irak ve’ş Şam (DEAŞ) terör örgütünün bölgesel yapılanmaları da Pakistan’a karşı eylemler gerçekleştirmektedir. Son dönemlerde İslamabad’ın karşısındaki en büyük güvenlik sorunu olarak yer edinen aktör ise terör örgütü Tehrik-i Taliban Pakistan (TTP) olmuştur. Bilhassa Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Afganistan’dan çekilmesinin ardından tehdit algılarının arttığı güvenlik ortamında TTP’nin de hareketliliğinin arttığı görülmektedir.
Bununla birlikte İslamabad yönetimiyle müzakere ve ateşkes sürecine de girmiş olan TTP, hükümetle anlaşamayarak ateşkesi sonlandırmıştır. Taraflar arasındaki müzakere sürecinde ve çatışma dönemlerinde etkin rol oynayan bir diğer aktör de Taliban’dır. Ayrıca Afganistan’dan çekilen ABD’nin de taraflar arasındaki çatışma dinamiğini dolaylı yoldan etkilediği anlaşılmaktadır. 22 Mayıs 2023 tarihinde gündeme gelen haberlerde, ABD’nin Afganistan’dan çekilme sürecinde geride bıraktığı mühimmat ve teçhizatların TTP’nin eline geçtiği iddiaları yer almaktadır.[1] Dolayısıyla ABD’nin tutumunun Pakistan’ın güvenlik algısına ve sistemine olan etkisi vurgulanmaktadır.
ABD’nin, Afganistan’dan çekilirken geride küçük ve hafif silahlar, gece görüş cihazları ve askeri iletişim teçhizatı dahil 7,12 milyar dolarlık askeri teçhizat bıraktığı ifade edilmektedir. Bu silahların ve cihazların Pakistan ve ötesindeki farklı çatışma alanlarına sızdığı iddiası da bir süredir gündemde yer almaktadır. Bu iddiaları doğrulayacak veriler de mevcuttur. Örneğin; 16 Mayıs 2023 tarihinde TTP, sosyal medya platformlarında modern askeri giysiler giyen, termal görüş donanımlı tüfekler ve kasklar, lazer nişangahları ve tüfekler dahil olmak üzere ABD silahlarını içeren fotoğraflar yayınlamıştır. Benzer bir şekilde 2022 yılının Ağustos ayında yayınlanan bir başka TTP videosunda, militanların M24 keskin nişancı silahları, termal dürbünlü M16 4A tüfekler, Trijicon ACOG dürbünlü M4’ler, ağır makineli tüfekler ve 107 mm Type 85 roketatarlar taşıdığı görülmüştür.[2]
TTP, son iki yıldır Pakistan’daki saldırılarını ve görünürlüğünü önemli ölçüde arttırmıştır. Bu da İslamabad yönetiminin karşılaştığı zorlayıcı faktörlerin başında gelmektedir. Silah ve mühimmat temini noktasındaki gelişmeler, örgütün saldırılarının ve eylemlerinin yol açtığı zaiyatın etkisini arttırmaktadır. Örgütün saldırılarda kullandığı mühimmatlar da mühimdir.
Diğer yandan askeri etkinliğin artması, Pakistan güvenlik güçlerinin uğradığı kayıpların yükselmesine yol açmıştır. 2021 ve 2022 yıllarında gerçekleşen TTP saldırılarının hem sayısının arttığı hem de daha öldürücü hale geldiği raporlara da yansımaktadır. Bu kapsamda örgütün saldırıların dozunun ve şiddetinin artmasında ele geçirilen mühimatların önemli rol oynadığı çıkarımı yapılabilir. Dahası bu etki, yalnızca TTP’nin hareketliliğinde değil; ayrılıkçı Beluç grupların tutumlarında da görülmektedir. Dolayısıyla bu tür grupların da çeşitli mühimmatları temin edebildiği söylenebilir.
ABD silahlarının çeşitli grupların eline geçtiği yönündeki tartışmalar daha önce de gündeme gelmiştir. 2022 yılının Nisan ayında M16 makineli tüfekler ve M4 saldırı tüfekleri, gece görüş gözlükleri ve askeri iletişim teçhizatı gibi gelişmiş ABD silahları kullandığı öne sürülmüştür.[3] Örgütün genelde saldırıları gerçekleştirmek için hafif silahlar, hafif ve ağır makineli tüfekler, roket güdümlü el bombaları, roketler ve IED’ler kullandığı bilinmektedir. 2022 yılının başından Mayıs ayına kadar olan dönemde TTP’nin Pakistan sınırında termal görüş cihazları takılı uzun menzilli keskin nişancı tüfekleri kullanarak gerçekleştirdiği saldırılarla güvenlik güçlerinin kayıplarının artmasına neden olduğu kaydedilmektedir.[4]
Buununla birlikte bahsi geçen dönemde Pakistan’da meydana gelen saldırılar incelendiğinde, silah temininin mümkün olabileceğine dair ihtimaller de kuvvetlenmektedir. Nitekim TTP’nin 2022 yılında bir önceki yıla kıyasla terör saldırılarının ve şiddetinin arttığını ortaya koyan raporlar da mevcuttur. Küresel Terörizm Endeksi de söz konusu dönemdeki saldırıların %120 oranında artış gösterdiğini kaydetmiştir. Ayrıca terör örgütü TTP, bu saldırılarla dünyadaki en ölümcül gruplar listesinde sekizinci sıraya gelmiştir.[5]
Öte yandan bahse konu iddiaların asılsız olabileceği ihtimali de değerlendirilmelidir. Taliban yetkileri, ABD’nin çekilmesi sonrasında 300.000’den fazla hafif silah, 26.000 ağır silah ve yaklaşık 61.000 askeri araç ele geçirdiğini dile getirmiştir. Lakin bu teçhizatların TTP’nin eline geçmediğini; ancak çok az ve endişe verici nitelikte olmayan silahların kaçırılıyor olabileceğini belirtmiştir.[6] Bu tür iddiaların ortaya çıkmasında ise ABD ile Pakistan Hükümeti’nin terörle mücadelede ortak hareket etme eğilimlerini şekillendirici bir amaç güdülüyor olabilir.
Sonuç olarak Pakistan’da artan terör eylemlerinin ve TTP saldırılarının şiddetinin yükselmesinin ABD’nin geride bıraktığı silahlarla bağlantılı olabileceği hususu bölgesel güvenlik dinamiklerini etkileyecek düzeydedir. Bu konu, Taliban’ın grupların hareketliliğini yönetme becerisini etkilemesinin yanı sıra Pakistan’ın terörle mücadelede ABD ve Taliban’la olan diyaloğunu da etkileyecek düzeydedir. TTP’nin etkinliğinin ve güç dağılımının yönü, saldırılarda kullanılan mühimmatlar ve yarattığı etki, bahse konu tartışmanın şekillenmesinde de belirleyici olacaktır.
[1] “How US Weapons Left Behind in Afghanistan are Impacting Pakistan’s Internal Security”, Arab News, https://www.arabnews.pk/node/2308116, (Erişim Tarihi: 23.05.2023).
[2] Aynı yer.
[3] “US Arms Left Behind in Afghanistan Being Used by TTP”, The Meghalayan, https://themeghalayan.com/us-arms-left-behind-in-afghanistan-being-used-by-ttp/, (Erişim Tarihi: 23.05.2023).
[4] “How US Weapons Left…”, a.g.m.
[5] “Global Terrosim Index-2023”, Reliefweb, https://reliefweb.int/report/world/global-terrorism-index-2023, (Erişim Tarihi: 23.05.2023).
[6] “Pakistani Armed Groups Obtain U.S. Weapons Left Behind in Afghanistan”, Rferl, https://www.rferl.org/a/pakistan-armed-groups-obtain-us-weapons-left-in-afghanistan/32340664.html, (Erişim Tarihi: 23.05.2023).
