Ukrayna’da savaş devam ederken ve Doğu Asya’da askeri gerilim artarken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, yakın zamanda Kim Jong Un’u ziyaret etmeyi planladığı bildirmiştir. Kuzey Kore Merkezi Haber Ajansı’nın (KCNA) 28 Ocak 2024 tarihinde bildirdiğine göre; bu olası ziyaret, iki ülke arasındaki işbirliğinin arttığına dair en somut işaretlerden biri olabilir.[1]
KCNA’nun raporuna göre; Putin, Pyongyang’ı ziyaret etme daveti için Kim’e teşekkür etmiş ve “yakın bir tarihte” oraya gitmeyi taahhüt etmiştir. Rusya devlet haber ajansı TASS’a göre ise Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Putin’in Kuzey Kore’ye ziyareti için tarihlerin hala diplomatik kanallar aracılığıyla tartışıldığını ve daha sonra duyurulacağını belirtmiştir. Aynı zamanda 30 Ocak 2024 tarihinde Kuzey Kore Dışişleri Bakanı Choe Son Hui, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ve Putin’le Moskova’da bir araya gelerek Kore Yarımadası, Kuzeydoğu Asya ve uluslararası barış ve güvenlikle ilgili konuları görüşmüştür. Söz konusu toplantıda taraflar, “iki ülkenin temel çıkarlarını savunmada, ayrıca stratejik ve taktiksel işbirliğini daha da güçlendirmede güçlü bir iradenin olduğunu” ifade etmişlerdir.[2]
Putin’in Pyongyang’ı ziyareti, Kim’in 2023 yılının Eylül ayında yaptığı ziyarete yönelik bir iade-i ziyaret niteliği taşıyacaktır. Kuzey Kore lideri, zırhlı treniyle Rusya’nın Uzak Doğu bölgesini ziyaret ederek savaş uçakları üreten bir fabrika ve roket fırlatma tesisi dahil bir dizi Rus tesisi gezmiştir. Bu ziyaret sırasında Kim, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşında “hegemonik güçlere” karşı durduğu için Moskova’yı övmüş, Putin ise Kuzey Kore’ye uzay ve uydu programlarını geliştirmesinde yardımcı olma niyetini belirtmiştir.[3]
Bu gelişmeler Rusya ve Kuzey Kore arasındaki diplomatik ilişkilerin derinleşmekte olduğunu göstermektedir. Liderler arasındaki karşılıklı ziyaretler, stratejik ve taktiksel işbirliğinin artan bir iradeyle desteklendiğini işaret etmektedir.
Rusya-Kuzey Kore işbirliğindeki artış işaretleri, Ukrayna’da da görülmektedir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Savunma Bakanlığı’na göre, Rusya son bir ay içinde iki kez Kuzey Kore yapımı füzeleri Ukrayna’daki hedeflere ateşlemiştir. Güney Kore İstihbaratı ise Pyongyang’ın Moskova’ya Ukrayna’nın istilasında kullanılabilecek 1 milyondan fazla top mermisi sağladığını bildirmiştir.[4]
Pyongyang’ın Moskova’ya Ukrayna’daki savaşta kullanılabilecek mühimmat sağladığı söylentileri, iki ülke arasındaki işbirliğinin sadece diplomatik değil, aynı zamanda askeri boyutta da geliştiğini göstermektedir. Putin’in Kim’e yardım etme niyetini belirttiği uzay ve uydu programları, bilim ve teknoloji alanında işbirliğine dair bir işaret olarak değerlendirilebilir. Bu, Kuzey Kore’nin uzay teknolojilerini geliştirmesine yönelik potansiyel bir alanı vurgulamaktadır.
Batı’ya göre göre Moskova, Pyongyang’a sadece Doğu Asya’daki komşularını değil, aynı zamanda muhtemelen kıtalararası balistik füzelerle ABD’yi de tehdit edebilecek bir nükleer yetenekli füze programını geliştirmesinde destek olabilir. Nitekim gün geçtikçe Kim, Güney Kore’ye karşı giderek daha sert bir çizgi çizmektedir ve Pyongyang’ın Seul’le uzlaşma ve birleşmeye artık yönelmeyeceğini söylemektedir. Ayrıca ABD’nin misilleme hamlelerine yanıt olarak Kim’in orduya ve sivil savunma sektörlerine savaş hazırlıklarını hızlandırması talimatı verdiği de bilinmektedir.[5]
Rusya’nın Kuzey Kore’ye teknoloji ve uzmanlık sağlama potansiyeli ve Kuzey Kore’nin keskinleşen Güney Kore politikası, bölgesel güvenlik dinamiklerini etkileyebilecek önemli faktörler olarak görülmektedir. Bunun yanı sıra Batı, Rusya’nın Kuzey Kore’yi destekleyerek ABD’yi tehdit edebilecek bir nükleer yetenekli füze programına katkıda bulunma olasılığına işaret etmektedir.
Pyongyang’daki son Halk Meclisi toplantısında Kim, Güney Kore’yi ülkesinin “değişmeyen başlıca düşmanı” olarak nitelendirmiş ve Pyongyang’daki birleşme anıtını “göz zevkini bozan bir şey” olarak adlandırarak ve yıkılması gerektiğini söylemiştir.[6]
Kim Jong Un liderliğindeki Kuzey Kore’nin Güney Kore’ye karşı giderek sertleşen politikası, bölgesel istikrar açısından endişe yaratmaktadır. Öte yandan ABD’nin misillemelerine karşı Kuzey Kore’nin savaş hazırlıklarını hızlandırması, bölgedeki tansiyonu artırabilir. Kim’in Pyongyang’daki bir birleşme anıtının yıkılmasını talep etmesi, Kore Yarımadası’ndaki siyasi ve ideolojik gerginlikleri bir kez daha gözler önüne sermiştir. Bu durum, Güney Kore ile Kuzey Kore arasındaki ilişkilerin tamamen kopma noktasına geldiğini göstermektedir.
Hem Kuzey Kore hem de Rusya, Batı karşıtlığı ve Soğuk Savaş sonrası ABD temelli oluşturulan “kurallara dayalı liberal uluslararası düzene” rekabet etme noktasında ortak bir dış politika üretim sürecine tabiidir. Aynı zamanda Rusya, Ukrayna Savaşı’ndan dolayı ve Kuzey Kore de nükleer silah denemelerinden dolayı Batı yaptırımlarının hedefindedir ve küresel sistemden izole edilmektedirler.
Öte yandan Kuzey Kore’nin kuruluşunda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) etkisi vardır. İki devlet arasında ise hem tarihi bağlar hem de ideolojik yakınlık mevcuttur. Bu da Moskova-Pyongyang yakınlaşmasını beraberinde getirmektedir. Hem Kuzey Kore hem de Rusya, Ukrayna’daki savaşı Batı’ya karşı verilen bir savaş olarak görmekte ve Moskova’nın olası bir zaferinin Batı için bir mağlubiyet anlamına geleceğini düşünmektedir. Bu da Pyongyang’ın konjonktürel olarak Rusya’nın yanında konumlanmasına neden olmaktadır.
Sonuç olarak Batı karşıtlığı noktasında bu iki aktörün geliştirebilecekleri işbirliği zeminlerinin çok olduğu söylenebilir. Dahası küresel konjonktür ve gelişmeler çerçevesinde Moskova ile Pyongyang’ın müttefiklik ilişkilerini arttıracakları söylenebilir.
[1] “Russia’s Putin to Visit North Korea Soon, State Media Says”, Cable News Network World, https://edition.cnn.com/2024/01/22/asia/putin-to-visit-north-korea-intl-hnk/index.html, (Erişim Tarihi: 01.02.2024).
[2] “Putin Willing to Visit Pyongyang Soon, North Korea Says”, Reuters, https://www.reuters.com/world/putin-showed-intention-visit-pyongyang-soon-north-korea-says-2024-01-20/, (Erişim Tarihi: 01.02.2024).
[3] “Putin Willing to Visit North Korea at ‘Early Date,’ Pyongyang Says”, Politico, https://www.politico.eu/article/russia-vladimir-putin-visit-north-korea-early-date-pyongyang-choe-son-hui/, (Erişim Tarihi: 01.02.2024).
[4] “Russia’s Putin to Visit North Korea Soon, State Media Says”, Cable News Network World, https://edition.cnn.com/2024/01/22/asia/putin-to-visit-north-korea-intl-hnk/index.html, (Erişim Tarihi: 01.02.2024).
[5] Aynı yer.
[6] Aynı yer.
