7 Ekim 2023 tarihinde başlayan çatışmada ölen Gazzeli sivillerin sayısı 18 bini geçerken,1 İsrail Ordusu’nun Gazze’deki tünelleri deniz suyuyla dolduracağı söylenmiştir. 10 Ekim 2023 tarihinde konuşma yapan Rusya’nın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Dmitri Polyanski, bu eylemin bir savaş suçu oluşturacağını söylemiştir.2 Polyanski, aynı açıklamada BM Güvenlik Konseyi’nde Gazze’de ateşkes için talep edilen karar tasarısının reddedilmesinden de duyduğu üzüntüyü dile getirmiştir. Söz konusu tasarı, daimi üye Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) vetosu yüzünden kabul edilememiş ve Birleşik Krallık ise çekimser kalmıştır.3
Dmitri Polyanski’nin İsrail’e karşı yaptığı sert açıklama bir ilk değildir. Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitri Medvedev de 17 Ekim 2023 tarihinde İsrail’in Gazze’deki el-Ehli Baptist Hastanesi’ne düzenlediği saldırıyı “çok açık bir savaş suçu” olarak nitelendirip en büyük sorumlunun da ABD olduğunu söylemiştir.4
İsrail-Hamas çatışmasının başlaması, Ekim ayından beri Ukrayna’daki durumun görünürlüğünü azaltmıştır. Batı devletleri ve kamuoyu, Ukrayna Savaşı’nın başından beri Rusya’ya karşı net bir şekilde karşı propaganda, silah desteği ve ekonomik yaptırımlar uygularken, şimdilerde Filistin meselesi dünya medyasını ve siyasetini meşgul etmektedir. Bu bağlamda ABD Başkanı Joe Biden’ın İsrail ve Ukrayna’ya göndermek için hazırladığı toplam 110 milyar dolarlık güvenlik yardımı tasarısının Senato’da reddedilmesi, Ukrayna Savaşı için yeni bir dönüm noktası anlamına gelmektedir.5 ABD Senatosu’ndaki Cumhuriyetçiler, ülkenin Meksika’yla olan sınırlardaki güvenliğin çok daha acil olduğunu savunarak, yardım paketinin geçmesine izin vermemiştir.6 12 Aralık 2023 tarihinde ABD’yi ziyaret eden Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski de ülkesinin cephede acil desteğe ihtiyaç duyduğunu, aksi takdirde savaşı Putin’in kazanacağını ifade etmiştir.
Geçtiğimiz ay Ukrayna Genelkurmay Başkanı Valeri Zalujni’nin de ifade ettiği gibi, Rusya-Ukrayna Savaşı bir “yıpratma savaşı”na dönüşmüştür. Bu da Ukrayna açısından sürdürülebilirliği olmayan bir durumdur. Batı kamuoyunun gözlerini Gazze ve İsrail’e dikmiş olması da Ukrayna tarafı için önemli bir sorundur. İsrail’in Gazze’ye başlattığı operasyonun hemen ardından Ukrayna’nın İsrail’e desteğini açıklaması da Filistin meselesinde son kutuplaşmayı göstermektedir. Zelenski’yi endişelendiren bir diğer gerçeklik de yaklaşan ABD başkanlık seçimleridir. Joe Biden’ın dış politika hamlelerinin her geçen gün sorgulandığı Amerikan siyasetinde Orta Doğu’daki durum her zaman daha dikkat çekici olmuştur. Amerika’daki siyasi gündemi Gazze’nin meşgul etmesi bu şartlar altında kaçınılmazdır.
Rusya’nın İsrail’e operasyonlarını durdurma çağrıları yapması ve Batı’yı Filistin özelinde “ikiyüzlülükle” suçlaması, Orta Doğu’daki etkisini ve desteğini artırma çabası olarak görülebilir. Rus tarafına göre Batı, Rusya’yı Ukrayna’da işgalci olmakla suçlarken, İsrail’de farklı bir tavır almaktadır. Katar’da bir konferansta konuşan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, sorunun kaynağının Filistin Devleti’nin statüsünün ısrarla çözüme kavuşturulmaması olduğunu ifade etmiştir. Birleşmiş Milletler’i Gazze’ye bir gözlem misyonu göndermeye çağıran Lavrov, İsrail’in Hamas’ı bahane ederek sivillere saldırmasının kabul edilemez olduğunu belirtmiştir.7 26 Ekim 2023 tarihinde Moskova’da Hamas yetkililerinin Rus ve İranlı yetkililerle görüşmesi de İsrail tarafından büyük bir tepki çekmişti. Bu bağlamda Rusya’nın, Batı ülkelerinin aksine, Hamas’ı “terör örgütü” olarak kabul etmediğini hatırlamakta fayda vardır.
Rusya’nın Orta Doğu’daki bir diğer önemli hamlesi de Vladimir Putin’in Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) ziyaret etmesi olmuştur. Putin’in gerçekleştirdiği çalışma ziyaretinin ana gündem maddesi petrol üretimi olsa da toplantıda ABD’nin Orta Doğu’daki İsrail yanlısı politikaları ve Ukrayna Krizi de konuşulmuştur. Petrol üretiminde iki önemli aktör olan BAE ve Suudi Arabistan, Gazze’de yaşananlardan şikayetçi olmuştur. Bu ziyaretin, Vladimir Putin’in Çin’e gerçekleştirdiği ziyaret dışında son 8 aydaki tek yurtdışı ziyareti olduğunu hesaba katarsak, Rusya’nın Filistin-İsrail sorununu Orta Doğu’daki etki alanını güçlendirme fırsatı olarak gördüğü söylenebilir.
Sonuç olarak Filistin-İsrail çatışmasının geldiği son hal, Rusya’nın Orta Doğu ve Ukrayna politikasının paralelleşmesine yardımcı olmaktadır. Rusya, Gazze bağlamında Batı’yı ikiyüzlülükle suçlayarak dünya kamuoyunda Ukrayna Savaşı’yla ilgili fikirlerin yeniden düşünülmesine sebep olurken, aynı zamanda Batı devletlerinin Ukrayna’ya duyduğu ilginin azalmasından memnun olmaktadır. Geçmişte Suriye’de İsrail’in belli manevralarına müsaade eden Rusya, Ukrayna Savaşı’yla beraber Batı’dan dışlanmasına karşılık olarak Orta Doğu’daki mevzisini genişletmeye çalışmaktadır.
1 “İsrail’in Gazze’deki Saldırılarında Ölenlerin Sayısı 18 Bin 412’ye Yükseldi”, NTV, https://www.ntv.com.tr/dunya/israilin-gazzedeki-saldirilarinda-olenlerin-sayisi-18-bin-412ye-yukseldi,u43VjrIU7Uicjo6Bxsiopg, (Erişim Tarihi: 12.12.2023).
2 “Flooding Gaza’s Tunnels with Seawater is War Crime – Russia Warns Israel”, Palestine Chronicle, https://www.palestinechronicle.com/flooding-gazas-tunnels-with-seawater-is-war-crime-russia-warns-israel/, (Erişim Tarihi: 12.12.2023).
3 “ABD’den Gazze’de Acil Ateşkese Veto: “Maalesef Destekleyemedik”, NTV, https://t.ly/hsBHT, (Erişim Tarihi: 12.12.2023).
4 “Rusya: Gazze’deki Saldırı Açıkça Savaş Suçudur”, AA, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-gazzedeki-saldiri-acikca-savas-sucudur/3024114, (Erişim Tarihi: 12.12.2023).
5 “ABD Senatosu’ndan İsrail ve Ukrayna’ya Yardım Tasarısına Veto”, Euronews, https://tr.euronews.com/2023/12/07/abd-sanatosundan-israil-ve-ukraynaya-yardim-tasarisina-veto (Erişim Tarihi: 12.12.2023).
6 Aynı yer.
7 “Rusya: İsrail’in Hamas’ı Gerekçe Göstererek Filistin Halkını Toplu Cezalandırması Kabul Edilemez”, AA, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-israilin-hamasi-gerekce-gostererek-filistin-halkini-toplu-cezalandirmasi-kabul-edilemez/3078990, (Erişim Tarihi: 12.12.2023).
