Ordu, bir devletin en temel hedefi olan varlığını devam ettirmesi başta olmak üzere, çıkarlarının elde edilmesi veya korunmasında en önemli role sahip unsurdur. Ancak zaman zaman orduların kimin menfaatini koruduğu belirsizleşmektedir. Ordu devletin çıkarlarını mı, devleti yöneten grubun çıkarını mı, yoksa başka bir elit grubun çıkarını mı korumaktadır? Bir başka deyişle ordu kime tabidir? Ordunun kontrolü kimdedir? Sivil-asker ilişkileri alanının temel sorunsalı olan bu konu, bir devletin iç ve dış politikalarını etkileyen başat faktörler arasındadır. Ordunun kontrolü denildiğinde teşkilatından bütçesine, eğitim-öğretim şeklinden harekât planlarına kadar sivil iradenin istediği yönde, istediği şekilde istediği uygulamada bulunması anlaşılmalıdır. Bazı yazarlara göre, özellikle demokratik bir sistemdeki sivil-asker ilişkileri, kontrolün yanında ordunun etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını da içermelidir. Ancak bu iki ölçüt, kontrol kriterinin gerçekleşmesi sonrasında mümkün olabilmektedir.
Sivil-asker ilişkilerinin temel ikilemi olan “dışarıya karşı olabildiğince güçlü bir ordu, ancak içeride yönetime tehdit oluşturmayacak şekilde güçsüz bir ordu” sivil-askeri ilişkilerindeki kontrol unsurunu açıklamaktadır. Samuel Huntington sivil kontrolü objektif ve subjektif olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Objektif sivil kontrol ile demokratik sistemlerde olması gerektiği şekilde yönetimi hangi grup alırsa alsın ordun iktidara tabi olması anlatılmak istenmektedir. Subjektif sivil kontrol ile ise ordunun iktidarda olsun veya olmasın belirli bir gruba veya ideolojiye tabi olması ifade edilmek istenmektedir.
Demokratik sistemin vazgeçilmez bir unsuru olan ordunun sivil irade tarafından kontrolü, demokratik olmayan rejimler için de büyük önem arz etmektedir. Özellikle devrimler neticesinde yönetime gelen rejimler için ordunun kontrol edilmesi rejimin devamlılığı için zorunluluk olarak görülmektedir.
Bu kapsamda İran çok iyi bir örnek teşkil etmektedir. 1979 İran İslam Devrimi sonrasında rejimin güvenliğini sağlamak amacıyla halk milis güçlerinden teşkil edilen Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile İran düzenli ordusundan (Arteş) oluşan ikili yapı, sivil asker ilişkileri ikileminin farklı bir şekilde ele alınışını göstermektedir. Dış tehditlere karşı ihtiyaç duyulan bir ordunun kendisine karşı tehdit oluşturmasını önlemek maksadıyla farklı bir orduyla dengelenmesi amaçlanmıştır.
